Κωδικός Μαθήματος: 6258
Διδάσκων καθηγητής:
Ρόμπερτ Μέλλον, Καθηγητής
Μάθημα: Επιλεγόμενο
Εξάμηνο:  Εαρινό
Προαπαιτούμενα: Ανάλυση της Συμπεριφοράς I
Προτεινόμενο διδακτικό σύγγραμα:
Βιβλίο [41959738]: Ψυχολογία της συμπεριφοράς, Ρόμπερτ Μέλλον
Βιβλίο [22771426]: Walden II, B. F. Skinner.

Το μάθημα ξεκινάει με μια κριτική ανάλυση της χρήσης εννοιών όπως είναι τα «κίνητρα», τα «ενδιαφέροντα», τα «πάθη», ή οι «προτιμήσεις» ενός ατόμου ως την αιτιολογία της ενασχόλησης του με ορισμένα θέματα, αντικείμενα, ή πρόσωπα. Οι έννοιες αυτές δεν περιγράφουν τις συνθήκες κάτω από τις οποίες τα γεγονότα που παράγονται από οποιαδήποτε δραστηριότητα αποκτούν την δύναμη να προκαλούν χαρά, ώστε και η πιθανότητα συνέχειας αυτής της δραστηριότητας να αυξηθεί. Ούτε μας πληροφορούν για τις συνθήκες κάτω από τις οποίες τα αποτελέσματα των δράσεών μας θα χάσουν τελικά αυτήν την ενισχυτική δύναμη. Το κλειδί της κατανόησης των φαινομένων της «ψυχολογίας των κινήτρων» αποτελεί η συντελεστική διάκριση ερεθισμάτων: τα ερεθίσματα ή γεγονότα τα οποία αποτελούν τα διαφορικά πλαίσια ενίσχυσης δράσεων. Η λειτουργία αυτών των εξαρτημένα ενισχυτικών ερεθισμάτων μας βοηθά στην επιστημονική ερμηνεία συμπεριφορών οι οποίες σπάνια παράγουν ερεθίσματα ή γεγονότα, όπως η τροφή, το νερό, ή η σεξουαλική επαφή.  Οι δράσεις αυτές επιφέρουν τα διαφορικά πλαίσια ενίσχυσης επόμενων δράσεων, φαινόμενο γνωστό ως συντελεστική αλυσίδα. Η αρχή της συντελεστικής διάκρισης ερεθισμάτων εφαρμόζεται με παρόμοιο τρόπο στην ερμηνεία της μακροπρόθεσμης σχέσης δράσεων - ενισχυτών που ονομάζονται προγράμματα ενίσχυσης. Το μάθημα τελειώνει με μια εισαγωγή της ανάλυσης των επιδράσεων της τιμωρίας και των απειλών τιμωρίας στην συμπεριφορά μας.

Θεματικές Ενότητες:

  • Παρωθητικές διαδικασίες: Γεγονότα που θεμελιώνουν ή μηδενίζουν την ενισχυτική δύναμη των συνεπειών των δράσεων.
  • Η ενισχυτική λειτουργία των διακριτικών ερεθισμάτων.
  • Η συντελεστική αλυσίδα: διασυνδεδεμένες συναρτήσεις τριών όρων.
  • Συντελεστικές αλυσίδες με και χωρίς λειτουργική ένωση στη δημιουργική τέχνη, στο παιχνίδι και στην ψυχοθεραπεία.
  • Η δημιουργία συντελεστικών αλυσίδων «προς τα πίσω» και «προς τα εμπρός»
  • Τα εξαρτημένα ενισχυτικά ερεθίσματα γενικής αποτελεσματικότητας.
  • Οι αυτόματοι ενισχυτές και η αρχή του Premack.
  • Προγράμματα ενίσχυσης: Η μακροπρόθεσμη σχέση δράσεων - συνεπειών.
  • Οι χαρακτηριστικές επιδράσεις των βασικών προγραμμάτων ενίσχυσης.
  • Οι συντελεστικές διακρίσεις ερεθισμάτων στα προγράμματα ενίσχυσης.
  • Ο καθορισμός της μεταβλητότητας μορφής δράσεων στα προγράμματα ενίσχυσης και η σχέση της με την λεγόμενη «δημιουργικότητα»
  • Αρνητική ενίσχυση και τιμωρία.
  • Η εξάλειψη της αρνητικής ενίσχυσης και η διακριτική λειτουργία των αρνητικών ενισχυτών.
  • Γιατί η τιμωρία δε μειώνει οπωσδήποτε την πιθανότητα εκδήλωσης δράσεων;
  • Οι πιθανές επιδράσεις (και οι «παρενέργειες») της τιμωρίας